आंतरराष्ट्रीय न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश हे आपल्या देशाचे आहेत, हे तुम्हाला माहिती आहे का?

 Written By : Sayed Tanzeem Ali

आंतरराष्ट्रीय न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश हे आपल्या देशाचे आहेत, हे तुम्हाला माहिती आहे का? ही भारतीयांसाठी खूप अभिमानाची गोष्ट आहे. आज भारत संपूर्ण जगाच्या खांद्याला खांदा लावून उभा आहे आणि आपल्या भारतातील लोक जगाचे प्रतिनिधित्व करत आहेत. 

भारताला २०१७ मध्ये पुन्हा एकदा आंतरराष्ट्रीय स्तरावर यश मिळाले. ज्याचे श्रेय भारताचे सरन्यायाधीश दलवीर भंडारी यांना जाते. दलवीर भंडारी हे सध्या आंतरराष्ट्रीय न्यायालयाचे न्यायाधीश आहेत. भारताकडून त्यांची २७ एप्रिल २०१२ रोजी आंतरराष्ट्रीय न्यायालयाचे न्यायाधीश म्हणून निवड झाली. त्यांची नोव्हेंबर २०१७ मध्ये दुसऱ्यांदा या पदावर निवडही झाली. न्यायमूर्ती दलवीर भंडारी २००५ साली सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश झाले. 

असे मानले जाते, की ब्रिटनला भीती होती की जर भारताने दोन तृतीयांश मते मिळवली, तर सुरक्षा परिषदेसाठी भारताच्या उमेदवाराची आयसीजेमध्ये निवड होण्यापासून रोखणे फार कठीण होईल. भारताच्या लोकशाही विजयाने व्हेटोचा अधिकार असलेल्या ब्रिटन, चीन, फ्रान्स, रशिया आणि अमेरिका या पाच स्थायी सदस्यांवर भारताचे वर्चस्व प्रस्थापित केले आहे. 

निवडणुकीच्या पहिल्या 11 फेऱ्यांमध्ये भंडारी यांना महासभेच्या जवळपास दोन तृतीयांश सदस्यांचा पाठिंबा मिळाला होता, परंतु सुरक्षा परिषदेत ते ग्रीनवुडच्या तीन मतांनी मागे होते. भारताचे न्यायमूर्ती दलवीर भंडारी यांनी आंतरराष्ट्रीय न्यायालयात मोठा विजय मिळवला आहे. यासह ते दुसऱ्यांदा आंतरराष्ट्रीय न्यायालयाचे न्यायाधीश बनले आहेत. भंडारी यांचा ब्रिटिश उमेदवार ख्रिस्तोफर ग्रीनवूड यांच्याशी सामना होता. दलवीर भंडारी यांना महासभेत १८३ मते मिळाली, तर सुरक्षा परिषदेत न्यायमूर्ती भंडारी यांना १५ मते मिळाली. आंतरराष्ट्रीय न्यायालयात ICJ च्या शेवटच्या जागेसाठी २० नोव्हेंबर २०१७ च्या रात्री (भारतीय वेळेनुसार) मतदान झाले. पहिल्यांदाच १९४५ मध्ये स्थापन झालेल्या ICJ मध्ये ब्रिटीश न्यायाधीश नसतील. 

आंतरराष्ट्रीय न्यायालयामध्ये सर्वसाधारण सभेद्वारे १५ न्यायाधीशांची निवड केली जाते. हे न्यायाधीश नऊ वर्षांसाठी निवडले जातात आणि ते पुन्हा निवडले जाऊ शकतात. या १५ न्यायाधीशांपैकी पाच न्यायाधीशांची दर तिसऱ्या वर्षी निवड होऊ शकते. त्यांचे निवृत्तीचे वय, कोणतेही दोन न्यायाधीश एकाच राष्ट्राचे असू शकत नाहीत आणि न्यायाधीशाच्या मृत्यूनंतर त्यांची जागा परदेशी व्यक्तीला दिली जाते. या न्यायाधीशांना इतर कोणतेही पद धारण करण्याची परवानगी नाही. एका न्यायाधीशाला हटवण्यासाठी बाकीच्या न्यायाधीशांचा एकमताने निर्णय आवश्यक असतो. अध्यक्ष आणि उपाध्यक्ष यांची निवड न्यायालयाद्वारे केली जाते आणि रजिस्ट्रारची नियुक्ती केली जाते.

जेव्हा कोणत्याही दोन राष्ट्रांमधील संघर्ष आंतरराष्ट्रीय न्यायालयासमोर येतो, तेव्हा ती राष्ट्रे त्यांची इच्छा असल्यास परदेशी तदर्थ न्यायाधीश नियुक्त करू शकतात. या प्रक्रियेचे कारण असे, की ज्या देशाचे न्यायालयात प्रतिनिधित्व होत नाही, त्यांनीही आपल्या संघर्षाचा निर्णय आंतरराष्ट्रीय न्यायालयाला घेऊ द्यावा. 

दलवीर भंडारी यांच्या काही खास गोष्टी -

1. दलवीर भंडारी हे भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे माजी न्यायाधीशही होते. त्यांचा जन्म १ ऑक्टोबर १९४७ रोजी जोधपूर, राजस्थान येथे झाला. 

2. दलवीर भंडारी यांचे वडील आणि आजोबा राजस्थान बार असोसिएशनचे सदस्य होते. जोधपूर विद्यापीठातून कायद्याचे शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर त्यांनी राजस्थान उच्च न्यायालयात प्रॅक्टिस केली.

3. भंडारी १९९१ मध्ये दिल्लीत आले आणि त्यांनी येथे वकिली सुरू केली. ते मुंबई उच्च न्यायालयाचे ऑक्टोबर २००५ मध्ये मुख्य न्यायाधीश झाले. 

4. दलवीर भंडारी यांनी १९ जुने २०१२ रोजी प्रथमच आंतरराष्ट्रीय न्यायालयाचे सदस्य म्हणून शपथ घेतली. ते सर्वोच्च न्यायालयाचे वरिष्ठ न्यायमूर्तीही राहिले आहेत. 

5. आंतरराष्ट्रीय न्यायालयात जाण्यापूर्वी दलवीर भंडारी यांनी २० वर्षांहून अधिक काळ भारतातील विविध न्यायालयांमध्ये उच्च पदांवर काम केले. 

6. आज १२वी फेरी होणार होती आणि या निवडणुकीपूर्वी ब्रिटनने आपली पावले टाकली. 

7. भंडारी यांचा विजय भारतासाठी सर्वोत्तम आहे, कारण पाकिस्तानमध्ये दाखल असलेल्या कुलभूषण जाधव यांचे प्रकरण आंतरराष्ट्रीय न्यायालयातही सुरू आहे.